Feng Shui als inspirerend gereedschap

Klik voor ons precedent in Shanghai hier...

Feng Shui (spreek uit als Fung Shwee) staat bekend als een oude Chinese 'filosofie', maar vertegenwoordigt in de huidige tijd een verzameling van quasi-wetenschappelijke theorieën met doorgaans een hoog astrologisch gehalte. Op zijn best is Feng Shui een coherente verhandeling over de relatie tussen de mens en zijn omgeving. In beginsel zou Feng Shui daarom toch gebruikt kunnen worden om de relatie na te gaan tussen gebouwde omgeving en sociale veiligheid.

Feng Shui in al zijn varianten wordt hoofdzakelijk toegepast om verbeteringen in het interieur van woningen en kantoren aan te brengen. Waar het gaat om veiligheid is Feng Shui mogelijk relevanter op stedebouwkundig vlak, namelijk waar de positie van gebouwen in het geding is, in het bijzonder de relatie van die gebouwen met hun omgeving.
Een dergelijke toepassing van Feng Shui doet ook veel meer recht aan de cultuurhistorische achtergrond ervan, die immers terugaat op de praktijk van Chinese stedebouw van zo'n 3000 jaar geleden. Feng Shui principes vormden de basis voor het stedebouwkundig ontwerp van steden als Beijing. De historische plattegrond van deze stad toont het uitgestrekte complex van de 'Verboden Stad' dat het middelpunt vormt van een rechthoekige grid, dat in het noorden wordt gedekt door de bergen en richting het zuiden is georiënteerd op het stroomgebied van de rivier waaraan de stad is gelegen. De windrichting is volgens Feng Shui bepalend voor de oriëntie van een stad, maar ook van de gebouwen in die stad.

Interieur van de Verboden Stad
Inzet: plattegrond

Zowel een stad als een gebouw moeten op het zuiden, dus op de zon, worden georiënteerd; vanuit noorden verwachtten men slechts 'slechte' winden. Behalve op religieuze of metafysiche gronden stoelde dit principe echter ook op klimatologische en praktische overwegingen. Een goede bezonning is noodzakelijk evenals beschikbaarheid van water en bescherming tegen wind. Letterlijk betekent Feng Shui 'wind en water'.
De 'hutongs', de oude volksbuurten in Peking, zijn dan ook overwegend op het zuiden georiënteerd. De hoofdstraat wordt bereikt uit het zuiden en de woonstegen die op die straat uitkomen zijn oost-west georiënteerd. De meeste deuren bevinden zich in gevels die uitkijken op het zuiden.
Veel astrologisch geïnspireerde toepassingen van Feng Shui dichten aan iedere windrichting 'eigen krachten' toe. Om die richtingen te bepalen wordt dan de 'kompasmethode' gebruikt. Voor toepassingen op het gebied van sociale veiligheid is deze methode echter niet relevant. Dat geldt trouwens voor al die vormen van Feng Shui indien ze op de keper beschouwd niets anders blijken te zijn dan variaties op astrologie.

Klik voor ons precedent in Shanghai hier...

Zonder van de geldigheid van de onderliggende principes hier kritisch te bespreken, kunnen uit het 'conceptuele systeem' van Feng Shui een aantal praktische vuistregels worden gedistilleerd die voor een belangrijk deel corresponderen met vergelijkbare vuistregels op het gebied van sociale veiligheid. De selectie zal in de ogen van zogenaamde 'Feng Shui Masters' wellicht willekeurig en onvolledig zijn, maar dat is dan ook precies de bedoeling. Feng Shui principes worden hier alleen dan besproken als ze toepasbaar zijn binnen het domein van Predore.

Principes

Steden en gebouwen vereisen een harmonieuze verhouding met hun omgeving.

Gebouwen moeten niet te dicht bij elkaar staan en hebben aan zijkanten en achterkant bescherming.

Gebouwen bezitten een stevig 'fundament'; dat wil zeggen de functie op de begane grond is niet voorstorend voor de bovenliggende verdiepingen.

Ruimtes moeten een prettige atmosfeer hebben. Het gebruik van kleuren kan hier aan bijdragen.

Tussen het privé domein en het publieke domein bevindt zich noodzakelijkerwijs een overgangsgebied. Private ruimte is in principe nooit direct verbonden met openbare ruimte.

De oriëntatie van entrees vormt een delicate aangelegenheid. Van oudsher is een oriëntatie op het noorden niet geschikt. De uiteindelijke oriëntatie hangt mede af van eerder genoemde vuistregels.

Entrees zijn ruim. Natuurlijk licht wordt optimaal benut om ruimteljkheid en zichtbaarheid te versterken.

Het stedebouwkunig patroon is overzichtelijk. Hetzelfde geldt voor afzonderlijke ruimten. Dode hoeken en ruimtes die buiten het reguliere gezichtsveld vallen zijn ongunstig.

In het algemeen moet het beoogde gebruik en de ontworpen inrichting van een wijk een gunstig effect hebben op het welzijn en de gezondheid van de inwoners.

De woon- en werkomgeving moet schoon zijn. Onderhoud moet een voldoende hoog niveau bezitten.

De directe woonomgeving is verkeersluw. Te hoge snelheden worden tegengegaan door ontwerp van wegprofiel en wegtracé. Het snelle verkeer vereist een eigen plaats, bijvoorbeeld aan de rand van de wijk.

Er zijn niettemin Feng Shui principes die op zeer gespannen voet staan met de regels waarmee gunstige voorwaarden voor sociale veiligheid worden beoogd. Zo kan groen volgens Feng Shui goed gebruikt worden om bepaalde functies te camoufleren. Dat lijkt echter strijdig met de vereiste zichtbaarheid van die functies. In het algemeen worden aan categorieën als politiebureaus, brandweerkazernes, kerkhoven en ziekenhuizen 'negeative energie' toegedicht en wordt geadviseerd dat soort functies zoveel mogelijk te verbergen en uit de woon- en werkomgeving te bannen. Dat is niet alleen een incoherente benadering van de gebouwde omgeving, maar vooral een buitengewoon contraproductieve opvatting waar het gaat om sociale veiligheid zoveel als mogelijk te garanderen.

Voorbeeld van een handboek: 'Feng Shui in the City: A Practical Handbook for Modern Urban Living', Singapore 2007. Auteur: Jason Fong. "This extensively illustrated book for purchasers of homes in urban areas has been written by an established fengshui consultant. Even those who understand little of the principles involved may benefit from the advice or guidance offered.", aldus een bespreking (bron: Internet)

Feng Shui precedent in Shanghai

Over onze visie op Feng Shui, klik hier...

Guoji Lidu (2002-2005) is een luxe woningbouwcomplex in de wijk Jingan van Shanghai, niet ver van het centrum. De hoofdentree is gesitueerd aan 'Beijing West Road'. Het project bestaat uit een serie, geschakelde woontorens. Op maaiveld zijn diverse voorzieningen gesitueerd. Onder het complex bevindt zich een grote parkeergarage. Een aanzienlijk deel van de locatie (circa 40%) wordt in beslag genomen door een gemeenschappelijke tuin.

In de hoofdentree staat een sculptuur waarvan de sokkel is opgesierd met de volgende tekst, gesteld in het antieke idoom Pinyin: "zi-qi-dong-lai", hetgeen letterlijk betekent 'de paarse energie komt uit het oosten', en volgens Feng Shui in figuurlijke zin dat er voorspoed komt. In de huidige tijd wordt met dit gezegde vooral uitgedrukt dat geluk en veiligheid met de woonplek zijn verbonden. Daarom zijn vele Chinese voordeuren met zo'n soort tekst uitgerust.
De kleur (licht) paars domineert de entree, onder andere verwerkt in de gebruikte natuursteen. Paars wordt geassocieered met de draak (één van de vier hoofddieren) en daarom beschouwd als de 'hoogste' kleur, terwijl het oosten als richting wordt gerelateerd aan hout (één van de vijf elementen), dat het leven symboliseert.
Kortom, alles hangt met alles samen in deze entree. De 'Feng Shui' is er goed. Deze plek is niet alleen veilig, maar ook aangenaam en leefbaar, althans dat probeert men door vorm, materialisering en inrichting uit te drukken. Door enkele, door ons uit Feng Shui gedistilleerde veiligheids-principes nader bekijken, kan worden gecontroleerd of dit ook zo is.

Bewaakte hoofdtoegang tot het terrein

Principe: 'Tussen het privé domein en het publieke domein bevindt zich noodzakelijkerwijs een overgangsgebied. Private ruimte is in principe nooit direct verbonden met openbare ruimte'. De bewaakte toegang is een uitwerking van dit principe, maar resulteert de facto in een 'gated community'. Qua beveiliging van het complex is dit gunstig, voor de sociale veiligheid van de omgeving allerminst. De vraag is ook hoe deze militair ogende entree zich verhoudt tot het volgende principe: 'Steden en gebouwen vereisen een harmonieuze verhouding met hun omgeving'.

Collectieve entree tot het gebouwencomplex

Principe: 'Entrees zijn ruim. Natuurlijk licht wordt optimaal benut om ruimteljkheid en zichtbaarheid te versterken'. Dit is gelukt, alhoewel we de doorgang niet op windhinder hebben kunnen onderzoeken. De overgang van buiten- naar binnenzijde (de zijde van de collectieve tuin) is aangenaam. Gevoelens van onveiligheid lijken hier nauwelijks op hun plaats. De tekst op de sokkel (zie eerder) komt sterk over. Het oogt hier inderdaad voorspoedig.

Collectieve tuin op het binnenterrein van het complex

Principe: 'Ruimtes moeten een prettige atmosfeer hebben. Het gebruik van kleuren kan hier aan bijdragen'. Kleuren zijn in dit precedent zeer zorgvuldig toegepast, vooral veel licht paars, de 'hoogste' kleur. In het verlengde daarvan wordt ook groen bewust toegepast. Een collectieve tuin van uitzonderlijke kwaliteit is in dit soort woooncomplexen welhaast verplicht, hetgeen uiteraard gunstig is voor het verblijfsklimaat, en daarmee ook voor het gevoel van veiligheid.

Entree van één van de gebouwen

Principe: 'In het algemeen moet het beoogde gebruik en de ontworpen inrichting van een wijk een gunstig effect hebben op het welzijn en de gezondheid van de inwoners'. In een luxe wooncomplex zoals dit precedent wordt dit principe meer dan waar gemaakt.

Over onze visie op Feng Shui, klik hier...
Voor ons precedent in Shanghai, klik hier...

Feng Shui -documentatie en -precedent zijn tot stand gekomen op basis van onderzoek door RVDB/dr. ir Rob van der Bijl in Shanghai, met medewerking van dr. Chunlan Zhao (april 2007).
Alle teksten en afbeeldingen:(C) RVDB, Amsterdam, april-oktober 2007.

www.veiligwonen.nl/predore
www.veiligwonen.nl