Blauwdrukken		Klik hier...
Blueprints		Click here..

Friedje Witzenhausen

z.t. (untitled), 2003 (detail) - Les Ramières, in de bedding van de Eygues, 10-07-2003/3.

Techniek: blauwdruk / Technique: blueprint - Arches Diatrive, 310 gr, 76x112 cm

Blauwdrukken
een onderzoek naar licht

[English][Top][Kaart]

Friedje Witzenhausen, Amsterdam februari 2006

Vier jaar geleden ben ik een onderzoek begonnen naar de verschillen van kleur en intensiteit van het licht. Om die verschillen van kleur en intensiteit van het licht op een directe manier vast te leggen heb ik op verschillende plaatsen in de wereld blauwdrukken gemaakt. De intensiteit van het licht verschilt al naar gelang de tijd van het jaar, en ook per locatie. Het licht is intenser naarmate je dichter bij de evenaar bent of in het hooggebergte. (De belichtingstijd in Portugal was bijvoorbeeld enkele minuten, en aan het eind van de middag in de Alpen op 2300m. hoogte rond de 10 minuten, terwijl op een bewolkte winterdag in Amsterdam de belichting anderhalve dag kan duren.) De verschillende intensiteiten van het licht bepalen de gradatie van de blauwen en ook de hardheid van de afdruk.
Ter plekke gevonden vormen/materiaal gebruik ik als uitgangspunt, samen met de unieke gradatie van het blauw verwijzen de blauwdrukken naar de plek van ontstaan.
Zo ontstaat een beeld uit de werkelijkheid bij de gratie van het moment. De wisselvalligheid van het licht en de specifieke eisen in ruimte en tijd van de blauwdruktechniek, dwingen me om het moment te gebruiken. Het toeval, het gevondene te sturen.
.

Op de volgende stedelijke en landschappelijke locaties heb ik gewerkt:
Amsterdam (NL) 52°20' NB 2001/2002/2003/2004
Terschelling (NL) 53º25' NB september 2003
Enkhuizen (NL) 52º45' NB september 2004
Londen (GB) 51º30' NB maart 2003/ maart 2004
Parijs (F) 48º50' NB mei/juni 2003
Arolla, Val d'Herens (Zw) 46º5' NB augustus 2002
Les Ramières (F) 44º20' NB aug 2002/ juli 2003/ juli 2004
New York (USA) 40º45' NB mei 2002
Brasilia (Brazilië) 15º45' ZB maart/april 2002
Belo Horizonte (Brazilië) 20º ZB maart/april 2002
Rio de Janeiro (Brazilië) 23º ZB maart/april 2002
São Paulo (Brazilië) 23º50' ZB maart/april 2002

Plannen
Voor de komende tijd heb ik meerdere lijnen uitgezet waarlangs ik mijn werk wil realiseren.
Ik maak voorbereidingen om nog op diverse locaties blauwdrukken te maken. Volgend jaar heb ik gepland om rond de langste dag in het hoge noorden, in Zweden te werken, en later in dat jaar op een locatie dichtbij de evenaar. Zo wil ik mijn archief van beelden van licht verder opbouwen.
Daarnaast ben ik bezig ik op locaties dichterbij huis gedurende het jaar series te maken waarin het met de seizoenen veranderde licht een rol speelt, o.a. op Terschelling en op Schouwen-Duiveland bij Zonnemaire en op Anna's Hoeve, Amsterdam.
Tot nu toe heb ik vooral gewerkt met (natuurlijke) materialen die ik ter plekke vind. Op dit moment onderzoek ik de werking van transparante materialen, zoals glas en transparante textiel en (half)schaduw bij het maken van blauwdrukken.

Papier
Veel papiersoorten bevatten chemicaliën die de kleur of de archiveringskwaliteit van het uiteindelijke beeld kunnen beïnvloeden. Na een aantal experimenten gebruik ik nu de volgende papiersoorten voor mijn blauwdrukken:
Arjo Wiggins, Arches Platine, 310 gr, 76x112 cm
Zerkall, Artrag 7325, 250 gr, 76x107 cm
Zerkall lithopapier 600, 225 gr, 48x64
Zerkall etspapier 7314, 340 gr, 50x68
Hahnemühle, aquarelpapier Haan, 230 gr, 50x65 cm
Hahnemühle, aquarelpapier Haan, 200 gr, 50x65 cm
Hahnemühle, acrylpapier, 360 gr, 80x100 cm
Van Gelder, Simili Japon, 225 gr, 48x64 cm
Canson, Lavis Technique, 250 gr, 50x65 cm

Friedje Witzenhausen
z.t, 1999
(detail)

Gemengde techniek: zeefdruk, houtdruk, encre forte

Tentoonstellingen en projecten:
'83:
"Licht in de beeldende kunst"
(gezamenlijk, catalogus)
museum "Het Prinsenhof", Delft

'83-'85:
project 52° Noorderbreedte
(individueel)

'85:
Kunstgalerij Delft
(individueel)
Kunstcentrum Delft

Kunstweek Voorburg
(gezamenlijk, catalogus)
Voorburg

'86:
Eerste Zuid-Hollandse kunstbeurs
(gezamenlijk)
Pesthuis, Leiden

'87:
Nieuwe aankopen in 1987
(gezamenlijk)
Kunstcentrum Delft

Project "TAFELS"
(gezamenlijk, catalogus)
Jan van Schaik design, Voorburg

'88:
"Delftse Signalementen"
(gezamenlijk, catalogus)
museum "Het Prinsenhof", Delft

Overzichttentoonstelling
(individueel)
Architectenbureau OD 205, Delft

"Opzicht"
atelierroute SVBK
(gezamenlijk)
Amsterdam

"Een keuze"
presentatie 1nhoud2
(gezamenlijk)
museum "Het Prinsenhof", Delft

'89:
Recent werk
(individueel)
Jan van Schaik design, Voorburg

'91:
"Nadrukken"
(individueel)
Kunstcentrum Delft

'93:
"Tegen racisme en vreemdelingenhaat"
(gezamenlijk)
Mozes en Aáronkerk, Amsterdam

'95:
Overzichttentoonstelling
(individueel)
SISWO, Amsterdam

"Mensenhanden"
(samen met Pete Purnell, fotograaf)
Gezondheidscentrum Borgerstraat, Amsterdam

'96:
Overzichttentoonstelling
(individueel)
Galerie Hommage, Amsterdam

'97:
"Kring van Hommage"
(gezamenlijk)
Galerie Hommage, Amsterdam

'98:
"Rondom Emma"
(gezamenlijk)
kunstroute Amsterdam Zuid

'99:
project "Bamboo"
(individueel)
Sahune, Frankrijk

"A bamboo state of mind"
installatie samen met Pete Purnell
@P575, Amsterdam

2000
"Lichtbeeld"
installatie samen met Jante Leupen
@P575, Amsterdam

2001 - heden:
project "Blauwdrukken"
(individueel)
licht in steden: Saõ Paulo, Rio de Janeiro, Brasilia, Bello Horizonte, New York, Parijs, London, Amsterdam
licht in landschap: Evolène, Arolla (Zwitserland), Sahune (Frankrijk), Terschelling (NL)

2004
"Blauwdrukken"
(individueel)
Galerie Studio Han Sterk, Enkhuizen

2005
Licht in Portugal,
@ P575, Amsterdam
(individueel)

Overige activiteiten en publicaties:
1984 - 1986 Vrije Academie, Vlaardingen
docent druktechnieken
1985 - 1988 Vrije Academie De Koornmarkt, Delft
docent zeefdrukken/ coördinator van de ateliers
1984 - '87 Atelier Ajolis
ontwerpen voor interieurbekleding en ontwerpen voor affiches voor tentoonstellingen
1985 Opdrachtgever: particulier
Aankleding en indeling van de voorgevel van een woonhuis te Delft
1985 - '88 Opdrachtgever Delftse kunstenaarsvereniging Inhoud, Delft
Diverse kunstenaarsbijdragen voor het tijdschrift 1nhoud2.
1986 Opdrachtgever gemeente Delft
Organisatie van de eerste Delftse Kunstroute. Nu een jaarlijks terugkerende manifestatie, waaraan musea en galerieën deelnemen.
1986 Organisatie kunstveiling van Delftse kunstenaars ten bate van de Delftse zusterstad in Nicaragua, Esteli.
1986 Opdrachtgever: faculteit Bouwkunde, TUD
inrichting van de tentoonstelling en samenstellen van de catalogus over het IJ-plein
1987 Opdrachtgever: Stichting Nederland nu als ontwerp, Amsterdam
Verbeelding van het fragment wonen van het kritisch scenario voor de tentoonstelling "Nieuw Nederland 2050" in de Beurs van Berlage te Amsterdam
1987 Opdrachtgever: Delftse Kunstenaarsvereniging Inhoud
mede-auteur van de nota "Eigentijdse Beeldende kunst, Bouwstenen voor een beleid", bijdrage voor de gemeentelijke nota over eigentijdse beeldende kunst in Delft
1988 publicatie in tijdschrift Ruimte, Amsterdam
F. Witzenhausen, R. van Limburg Stirum Het landschap gekozen? Ruimte, Vol 2, '88. p. 14-19
1988 Opdrachtgever: redactie Lokaal Bestuur, Amsterdam
omslagontwerp van het zomernummer van het tijdschrift Lokaal Bestuur 1988
1988 - '89 Opdrachtgever: uitgeverij 010, Rotterdam
kunsthistorisch research en samenstellen van bibliografie ( IJ-plein, een speurtocht naar nieuwe compositorische middelen B.A.J. Leupen, uitgeverij 010, Rotterdam 1989)
1989 Opdrachtgever: Gemeentelijk Dienst Groenvoorzieningen, Den Haag
maquettes van twee varianten van een ontwerp voor het Oranjepark, Den Haag
1989 Opdrachtgever: SIR International, Enschede
een serie zeefdrukken voor een grafiekmap
1990 Opdrachtgever: redactie Lokaal Bestuur, Amsterdam
Het ontwerpen en produceren van een serie zeefdrukken voor een grafiekmap
1992 Opdrachtgever: Faculteit Wis- & Natuurkunde, Universiteit van Amsterdam
ontwerp voor logo ter gelegenheid van fusie
1994 Opdrachtgever: Stichting Quantoptica, Amsterdam
Ontwerp briefpapier voor internationale conferentie (ZICAP)
1996 Opdrachtgever: particulier
Ruimtelijk object en inrichting ontvangstruimte in praktijk/woonhuis te Amsterdam

Friedje Witzenhausen, Amsterdam, Netherlands, February 2006

In my work light and transparency play an important role. Three years ago I started my research into the differences in the colour and the intensity of light. In order to establish these differences in a tangible way I have made blueprints in different parts of the world.
The intensity of light differs depending on the time of year and the location. Light becomes intenser closer to the Equator and higher in the mountains.
The exposure time in Brazil (23-15 latitude) for example, was a few minutes as it also is in the Alps at 2300 Mt. On a cloudy winters day in Amsterdam the exposure can take one and a half days. The intensity of light also varies according to the time of day.
The material I use for the blueprints comes from the location itself - ''found forms''. The shapes of these objects are my starting point but they also determine the limits of the blueprint series.
Thus an image of reality is created by the grace of the moment
The uncertainty of the light and the specific demands in time and space of the blueprint process itself force me to utilise the moment, to steer the coincidental and direct the objects.

I have worked in the following rural and urban locations:
Amsterdam (NL) 52°20' NB 2001/2002/2003/2004
Terschelling (NL) 53º25' NB September 2003
Enkhuizen (NL) 52º45' NB September 2004
Londen (GB) 51º30' NB March 2003/ March 2004
Parijs (F) 48º50' NB May/June 2003
Arolla, Val d'Herens (Zw) 46º5' NB August 2002
Les Ramières (F) 44º20' NB August 2002/ July 2003/ July 2004
New York (USA) 40º45' NB Mayi 2002
Brasilia (Brazilië) 15º45' ZB March/April 2002
Belo Horizonte (Brazilië) 20º ZB March/April 2002
Rio de Janeiro (Brazilië) 23º ZB March/April 2002
São Paulo (Brazilië) 23º50' ZB March/April 2002

Plans
In the future I intend to realise my plans along various lines.
I am making preparations to make blueprints at different locations. Next year I intend to work at a location closer to the Equator. Again in Brazil, this time at the foundation Grãos de Luz e Griô in Lençios on invitation of Jenneken Berends.
I am also working during the year at different locations nearer to home in which the light as it changes with the seasons plays a role. I am working on the islands of Terschelling and Schouwen - Duivenland ( Zonnemaire) and at Anna's Hoeve in Amsterdam.
Up until now I have worked mainly with natural materials which I find on the spot. At the moment I am experimenting with the reactions of transparent materials such as glass, thin textile and (half)shadow during the exposure of the blueprint.
Around the longest day, I intend to work in the North, in Sweden or Iceland.

Paper
Many sorts of paper contain chemicals which can influence the final colour and archive quality of the blueprint. After a number of experiments I now use the following paper sorts for my blueprints:
Arjo Wiggins, Arches Platine, 310 gr, 76x112 cm
Zerkall, Artrag 7325, 250 gr, 76x107 cm
Zerkall litho paper 600, 225 gr, 48x64
Zerkall etching paper 7314, 340 gr, 50x68
Hahnemühle, watercolour paper Haan, 230 gr, 50x65 cm
Hahnemühle, watercolour paper Haan, 200 gr, 50x65 cm
Hahnemühle, acryl paper, 360 gr, 80x100 cm
Van Gelder, Simili Japon, 225 gr, 48x64 cm
Canson, Lavis Technique, 250 gr, 50x65 cm

Technique
The blueprint process was invented in 1842 by William Herschel . It is a negative/positive contactprint process. The blueprint process is the oldest photographic process.
To make a blueprint a sheet of paper is made sensitive to light with a mixture of ferri-solutions.
After drying in the dark the paper is exposed while partly being covered with objects. By being exposed to UV light the ferri salts are reduced to ferro salts which cannot be dissolved. In the unexposed parts the ferri salts remain unchanged and are rinsed away during the development process in water.
During the drying a deep blue is created -Berlin blue. The image is permanent. Berlin blue is a chemical reaction, and not simply a colour mixture.

Friedje Witzenhausen
untitled, 1999
(detail)

Mixed technique: silk-screen, wood print, encre forte

Locations:
Amsterdam (NL) 52°20' NB
Terschelling (NL) 53º25' NB
Enkhuizen (NL) 52º45' NB
Zonnemaire (NL) 51º45' NB
London (GB) 51º30' NB
Paris (F) 48º50' NB
Arolla, Val d'Herens (S) 46º5' NB
Les Ramières (F) 44º20' NB
New York (USA) 40º45' NB
Quinta Essencia, Alqueva (P) 38º15' NB
Brasilia (Brazil) 15º45' ZB
Belo Horizonte (Brazil) 20º ZB
Rio de Janeiro (Brazil) 23º ZB
São Paulo (Brazil) 23º50' ZB